Obojczyki znajdują się powierzchownie, tuż pod skórą – dlatego nie trudno o ich urazy, w tym także złamania. W przypadku dzieci złamania obojczyka mają zazwyczaj typ podokostnowy, czyli tzw. „zielonej gałązki”. U osób dorosłych mogą mieć różny charakter, w zależności od działającej siły, która doprowadziła do kontuzji. Zwykle złamania obojczyka goją się dobrze.
Spis treści
Jak dochodzi do złamania obojczyka?
Do złamania obojczyka może dojść w konsekwencji upadku, wypadku komunikacyjnego, uprawniania sportów, nie tylko tych ekstremalnych. Złamaniem może zakończyć się jazda na rowerze, rolkach, nartach czy snowboardzie. Co więcej! Pierwsze złamanie obojczyka w życiu może mieć miejsce już podczas porodu! Zdarza się, że trudne i skomplikowane porody siłami natury prowadzą do rozmaitych kontuzji u noworodka, wśród nich znajduje się również ta omawiana dzisiaj.
W gronie lekarzy mówi się, że im człowiek jest starszy, tym staje się mniej podatny na złamania obojczyka. Wszystko przez to, że wzrasta jego świadomość ciała i doskonalą się odruchy obronne. Podczas upadku osoba dorosła lub starsza będzie asekurować się wyciągnięciem kończyny górnej i podparciem ręki. Tutaj łatwiej więc o złamania nadgarstka czy kości ramiennej. Dzieci natomiast upadają na bark, co częściej skutkuje naruszeniem struktury obojczyka.
Objawy złamania obojczyka
Złamany obojczyk objawia się bólem, krwiakiem, opuchlizną i zaczerwienieniem w miejscu złamania. W sytuacjach, gdy przemieszczenie odłamów jest duże, można zaobserwować nakładanie się powstałych odłamów i w konsekwencji – skrócenie obojczyka. Już 1 cm takiego skrócenia skutkuje odczuwalnym i widocznym osłabieniem siły mięśniowej oraz zaburzeniami ruchomości całej obręczy barkowej.
Znaczne przemieszczenie odłamów zobaczyć można przez skórę (oraz wyczuć za pomocą dotyku), co wiąże się z bardzo bliską lokalizacją obojczyka i skóry. Jeśli odłam przebije skórę i przedostanie się na zewnątrz mówimy o złamaniu otwartym.
Najczęściej obserwujemy złamanie tej kości w środkowej części. Odłam proksymalny przemieszcza się do góry, ponieważ jest ciągnięty przez mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy. Odłam dystalny przemieszcza się do dołu, ponieważ jest ciągnięty przez mięsień naramienny i ciężar całej kończyny górnej. Jeśli doszło do złamania wyłącznie dystalnej części obojczyka, często zauważymy jednocześnie uszkodzenie stawu barkowo-obojczykowego.
W diagnostyce największe znaczenie ma rentgen. Każdy lekarz powinien także dodatkowo osłuchać klatkę piersiową, ponieważ każdemu złamaniu obojczyka towarzyszy ryzyko uszkodzenia płuca.
Jak leczyć złamania obojczyka?
Złamania obojczyka niepowikłane leczymy umieszczając kończynę górną w unieruchomieniu, np. ortezie czy opatrunku stabilizującym. Odłamy muszą być ustawione w taki sposób, aby szybko zrosły się bez żadnych konsekwencji, np. wytworzenia stawu rzekomego (1). Przy przemieszczeniu odłamów wcześniej należy je nastawić, co może być dla pacjenta bolesne. Dlatego w niektórych przypadkach dostawowo podaje się 1% roztworu ksylokainy.
Ile trwa unieruchomienie?
U osób dorosłych 4-6 tygodni, u dzieci około 2-4 tygodnie.
Po zdjęciu unieruchomienia warto rozpocząć fizjoterapię. Ma na celu przywrócenie ruchomości w całej obręczy barkowej oraz wzmocnienie mięśni okolicznych. W konsekwencji unieruchomienia dojdzie oczywiście do zesztywnienia stawu ramiennego i to właśnie na nim należy skupić się na samym początku. Ruchy w nim są niezbędne do wykonywania podstawowych czynności dnia codziennego. Metodą bardzo lubianą przez pacjentów jest kinesiotaping – fizjoterapeuta decyduje o tym, w jaki sposób zostaną naklejone tejpy i jaką technikę aplikacji wykorzysta w odniesieniu do potrzeb pacjenta.
Więcej o kinesiotapingu znajduje się w artykule: „Kinesiotaping – Plastrowanie„.
Czy złamany obojczyk trzeba operować?
Operacja potrzebna jest przy złamaniach otwartych, uszkadzających staw barkowo-obojczykowy i inne ważne struktury (splot barkowy, płuca, opłucną, naczynia). Rokowania są dobre – tak w przypadku leczenia zachowawczego, jak i w przypadku leczenia chirurgicznego. Niezrośnięcie odłamów dotyczy zaledwie do 1% chorych leczonych zachowawczo i do 4% chorych leczonych operacyjnie.
Przypisy
(1) Co to jest wytworzenie stawu rzekomego? Wytworzenie stawu rzekomego, znane także jako pseudartroza, to patologiczny stan, w którym dochodzi do nieprawidłowego zrostu złamanej kości, prowadzący do powstania „fałszywego stawu”. Zjawisko to występuje, gdy kość nie goi się prawidłowo po złamaniu, a na końcach złamanych fragmentów kości tworzy się ruchoma przestrzeń przypominająca staw.
