Hallux, czyli paluch koślawy, to problem, z którym zmagają się zwłaszcza kobiety. Wynika to z faktu, że częste i wieloletnie noszenie butów z wysokim obcasem lub zwężanym noskiem jest jednym z głównych czynników ryzyka tej dolegliwości. Początkowo paluch koślawy jest jedynie defektem estetycznym, jednak wraz z upływem czasu zaczyna generować dolegliwości bólowe, które w niektórych przypadkach wręcz uniemożliwiają komfortowe chodzenie.
Spis treści
Hallux – krótka charakterystyka problemu
Patologiczne zmiany rozpoczynają się od ustawienia I stawu śródstopno-paliczkowego w przeproście, co z kolei pociąga za sobą szpotawe ustawienie I kości śródstopia oraz koślawe ustawienie palucha nierzadko połączone z jego rotacją. Głowa I kości śródstopia ulega przesunięciu w kierunku przyśrodkowym, tworząc typowe wybrzuszenie. Może być zaczerwienione, błyszczące, objęte stanem zapalnym.
Do czynników ryzyka halluxa zaliczamy: noszenie źle dobranego, wysokiego obuwia, choroby stawów (zwłaszcza RZS i chorobę zwyrodnieniową), nieprawidłowe nawyki ruchowe, wady stóp, słaby aparat stawowo-więzadłowy.
Rehabilitacja halluxa
Choć wciąż wielu lekarzy od razu zaleca operację, wiele przypadków palucha koślawego można skorygować za pomocą metod zachowawczych. Operacja konieczna jest głównie przy zaawansowanych zmianach powodujących znaczny ból i ograniczających ruchomość. Na fizjoterapię składa się kilka elementów – terapia manualna, ćwiczenia, metody uzupełniające.
Terapia manualna halluxa
Mobilizacje stawowe mają na celu przywrócenie właściwej ruchomości w stawie śródstopno-paliczkowym palucha. Pracuje się głównie w kierunku dopodeszwowym i przyśrodkowym, ponieważ to właśnie ruchy zgięcia podeszwowego i odwiedzenia palucha będą ograniczone. Jako że paluch często bywa zrotowany, podczas mobilizacji stawu warto rozważyć także pracę w rotacji. Ciało człowieka jest jedną całością, dlatego podczas terapii należy opracować również stawy śródstopia, staw skokowo-goleniowy górny i dolny oraz stawy międzypaliczkowe w stopie.
Edukacja pacjenta
Hallux nie bierze się znikąd. Aby uzyskać trwałe efekty leczenia pacjent powinien to zrozumieć i znaleźć przyczynę swojego problemu. Wysokie lub zbyt ciasne buty? Najlepiej kupić inne, odpowiednio dobrane do kształtu stopy i dobrze wyprofilowane. Wady stóp? Sprawdzą się domowe ćwiczenia połączone z fizjoterapią korekcyjną. Jedynie usunięcie przyczyny sprawi, że eliminacja halluxa będzie trwała i efektywna. I że problem nie wróci w przyszłości.
Ćwiczenia halluxa
Plan kinezyterapeutyczny składa się z następujących elementów:
- rozciąganie mięśnia trójgłowego łydki i ścięgna Achillesa
- ćwiczenia czynne z oporem wzmacniające mięśnie podudzia i stopy, mogą bazować na wzorcach czerpanych z PNF
- trening prawidowego wysklepienia stopy i prawidłowego jej obciążania z uwzględnieniem 3 punktów podparcia
- kontrola chodzenia na nierównym i niestabilnym podłożu
- reedukacja chodu
- trening Alfredsona
Podczas ćwiczeń należy zadbać nie tylko o prawidłowe ułożenie stóp, ale i całej miednicy. Hallux często bywa manifestacją różnych wad postawy, dlatego między ćwiczenia główne powinno się wplatać ćwiczenia wpływające na wzmacnianie mięśni CORE oraz korygujące wady postawy.
Więcej na ten temat pisaliśmy w artykule: Core stability – trening mięśni głębokich.
Metody uzupełniające
Na samym początku, jeszcze przed rozpoczęciem terapii manualnej, czyli pracy bezpośrednio na stawach, fizjoterapeuta odpowiednio przygotowuje tkanki miękkie. W tym celu stosuje masaże relaksacyjne, poprzeczne, funkcyjne oraz opracowuje punkty spustowe stopy i podudzia. Warto ręcznie rozluźnić ścięgno Achillesa i całą tylną taśmę kończyny dolnej. Dopiero wtedy można przejść do pracy stawowej.
W rehabilitacji halluxa świetnie sprawdza się kinesiotaping. Podstawowa aplikacja korekcyjna składa się z 2 części w kształcie litery V – jedna klejona jest wzdłuż przyśrodkowego brzegu stopy, obejmując piętę i paluch, zaś druga klejona jest w poprzek, tuż pod podstawami palców stopy, obejmując hallux. Kinesiotaping stosuje się na zakończenie wizyty, aby plastry mogły urzymywać uzyskany efekt i wspierać pacjenta w momencie, gdy znajdzie się on poza opieką specjalisty.
