Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego błędnie zwana jest wypadnięciem dysku. W rzeczywistości odnosi się do przemieszczenia się jądra miażdżystego do kanału kręgowego, co powoduje ucisk korzeni nerwowych i charakterystyczne objawy. Często lokalizuje się w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, tak podatnym na uszkodzenia i obciążenia. Należy wspomnieć, że częstość występowania przepukliny szacuje się na 91% u pacjentów odczuwających ból krzyża.
Spis treści
Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego – przyczyny
Krążek międzykręgowy składa się z pierścienia włóknistego oraz jądra miażdżystego zlokalizowanego centralnie. W warunkach prawidłowych jest on pozbawiony jakichkolwiek zmian degeneracyjnych. Umożliwia ruch kręgosłupa w każdej płaszczyźnie, zapewniając jednocześnie stabilność kręgosłupa. Niekiedy może jednak dojść do uszkodzenia pierścienia włóknistego i przesunięcia się jądra miażdżystego poza jego obrąb. Taka sytuacja najczęściej ma miejsce w następujących przypadkach:
- osteoporoza i osteopenia,
- wzmożone napięcie mięśni grzbietu,
- siedzący tryb życia, stałe utrzymywanie jednej, wymuszonej pozycji ciała (np. długotrwałe siedzenie, a więc zgięcie kręgosłupa lędźwiowego, powoduje przesuwanie się jądra miażdżystego w kierunku grzbietowym)
- znaczne przeciążenia kręgosłupa, co spotyka się np. u osób pracujących fizycznie i dźwigających ciężary
- ciąża, szczególnie mnoga
- wypadki komunikacyjne, urazy sportowe i inne
- narażenie na wibracje, np. u osób pracujących z wykorzystaniem młotów pneumatycznych
Przepuklinie kręgosłupa lędźwiowego w dużym stopniu można zapobiegać. Wystarczy zdrowo się odżywiać (zalecana jest dieta bogata w wapń, fosfor, cynk, magnez, białko oraz suplementacja witaminy D3 i K2), a także pozostawać aktywnym fizycznie. To ważne szczególnie u osób prowadzących siedzący tryb życia. Jednocześnie należy unikać przeciążania kręgosłupa i dźwigania bardzo ciężkich przedmiotów.
Jak objawia się przepuklina kręgosłupa lędźwiowego?
Obraz kliniczny jest mocno zróżnicowany, można spotkać nawet przypadki przepukliny bezobjawowej. Objawy pojawiają się dopiero wtedy, gdy jądro miażdżyste zaczyna uciskać na okoliczne struktury. Najbardziej charakterystycznym objawem przepukliny lędźwiowej są dolegliwości bólowe, których jednak nie można opisać w jeden sposób. W zależności od wielu czynników mogą być tępe i rozlane, ostre i promieniujące, jednostronne i obustronne. Gdy jądro miażdżyste uciska na nerw kulszowy pojawiają się objawy typowe dla rwy kulszowej, czyli ostry i promieniujący ból do kończyny dolnej, uniemożliwiający codzienne funkcjonowanie.
Możliwymi objawami przepukliny kręgosłupa lędźwiowego są ponadto:
- problemy z oddawaniem moczu i stolca, w tym nietrzymanie moczu,
- zaburzenia czucia w odcinku lędźwiowym grzbietu, pośladkach lub kończynach dolnych,
- odczuwalne wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych,
- dyskomfort podczas poruszania się,
- osłabienie siły mięśni grzbietu i kończyn dolnych,
- ograniczenie ruchomości odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Wiele objawów nasila się podczas wykonywania określonych ruchów. Ruchy nasilające objawy zależą od rodzaju dyskopatii – jądro miażdżyste może bowiem ulec przemieszczeniu w różnym kierunku.
Diagnostyka przepukliny kręgosłupa lędźwiowego
Podstawą rzetelnej diagnostyki przepuklin są badania obrazowe, zwłaszcza badanie rentgenowskie oraz tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Podejrzenie przepukliny może ustalić również fizjoterapeuta. Jednym z częściej wykonywanych testów w tym kierunku jest test Laseque’a. Pacjent znajduje się w leżeniu na plecach, a specjalista powoli i delikatnie unosi jego wyprostowaną kończynę dolną do momentu uczucia bólu. Test powtarzamy dla obu stron. Jest dodatni, gdy ból pojawi się przy 50 stopniach uniesienia kończyny.
Leczenie przepukliny kręgosłupa lędźwiowego
Zaleca się zachowawcze leczenie przepukliny kręgosłupa lędźwiowego i w wielu przypadkach okazuje się być ono wystarczające. Celem rehabilitacji jest wzmocnienie mięśni CORE, manualne nastawienie stawów międzykręgowych czy działanie doraźne, przeciwbólowe (sprawdza się np. elektrostymulacja i terapia metodą TENS). Pacjent może otrzymać także aplikację kinesiotapingu, która w pewnym stopniu ustabilizuje gorset mięśniowy na początkowym etapie leczenia.
Pozycją łagodzącą dolegliwości bólowe jest leżenie na płaskiej powierzchni na plecach z poduszką pod kolanami. Ból zmniejsza również ciepły okład.
Operacja przepukliny lędźwiowej zalecana jest w sytuacjach, gdy pojawiają się silne objawy wręcz uniemożliwiające wykonywanie prostych czynności dnia codziennego, czemu towarzyszy brak czucia kończyn dolnych, silne parestezje oraz drętwienie. Dyscektomię wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Po operacji konieczna jest rehabilitacja.
