Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego to dolegliwość zdrowotna najczęściej pojawiająca się u kobiet po 50. roku życia, choć płeć i wiek nie są silnym determinantem. Bezsporne jest, że jej obecność znacznie obniża jakość życia, niejednokrotnie wykluczając osoby chore z uprawiania ulubionej aktywności fizycznej. Zwyrodnienia stawów są współcześnie najczęściej diagnozowanym problemem związanych ze zdrowiem stawów.

Przyczyny choroby zwyrodnieniowej

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (oraz wszystkich innych stawów) rozwija się na podłożu utraty chrząstki stawowej, co następuje stopniowo i na przestrzeni lat. Dochodzi do przebudowy warstwy podchrzęstnej kości, tworzenia wyrośli kostnych i rozwoju stanu zapalnego. Stan zapalny dotyczy głównie torebki stawowej oraz okolicznych tkanek miękkich, powodując ból i ograniczając ruchomość stawu. W medycynie wyróżnia się czynniki ryzyka powodujące rozwój choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego i są to:

• starszy wiek, zwłaszcza powyżej 50. roku życia,
• otyłość i nadwaga, jako że stawy kolanowe muszą wówczas znosić znacznie większe obciążenia, co powoduje spory ucisk na chrząstkę i jej ścieranie,
• czynniki genetyczne – częste występowanie zwyrodnień w rodzinie zwiększa ryzyko pojawienia się choroby w następnych pokoleniach,
• urazy – np. kontuzje sportowe i ortopedyczne (skręcenie stawu kolanowego, boczne przyparcie rzepki, zerwanie więzadła krzyżowego przedniego)
  przebyte na stawie kolanowym operacja.

Wskutek choroby dochodzi do zaburzenia właściwości fizykochemicznych chrząstki stawowej. W znacznej większości przypadków choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego ma podłoże idiopatyczne, co oznacza, że jej przyczyny nie zostały ustalone. Wciąż nie wiadomo, dlaczego zwyrodnienie rozwija się i części osób z nadwagą, a u pozostałej części nie.

Jak objawia się choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego?

Podstawowym objawem choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego jest ból, który pojawia się głównie podczas rozpoczynania ruchu. Najintensywniejszy jest z samego rana, ponieważ ciało pozostawało w nocy w bezruchu, co doprowadziło jednocześnie do porannej sztywności stawów. Sztywność ta przemija podczas krótkiej gimnastyki bądź rozpoczęcia codziennej aktywności domowej, ma jednak tendencję do nawracania po okresie bezruchu, np. występuje po godzinnym obiedzie, podczas którego pacjent siedział nieruchomo przy stole.

Innymi objawami są: trzeszczenia w stawie kolanowym, niestabilność stawu kolanowego oraz pogrubienie obrysu stawu kolanowego (w późniejszych etapach choroby). Ból i sztywność powodują, że pacjent unika aktywności ruchowej. Jest to dużym błędem i prowadzi do stopniowego zaniku mięśni kończyn dolnych.

Jak zdiagnozować zwyrodnienie stawu kolanowego?

Choroba zwyrodnieniowa jest jedną z najczęściej diagnozowanych schorzeń XXI wieku. Jak tego dokonać? Diagnostyką zajmuje się ortopeda, do którego można udać się prywatnie bądź w ramach NFZ posiadając skierowanie od lekarza rodzinnego. Podstawą są oczywiście badania obrazowe, dzięki którym można z dużą dokładnością uwidocznić zarówno kondycję stawów, jak i okolicznych tkanek miękkich. Gwarantuje to kompleksowe podejście terapeutyczne. Zalecanymi badaniami obrazowymi są zwłaszcza USG stawu kolanowego oraz rezonans magnetyczny. Współcześnie nieco rzadziej wykonuje się RTG, ponieważ rentgen pokazuje jedynie struktury twarde (stawy i kości).

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego

Nie ma skutecznych metod, które pozwoliłyby na całkowite wyleczenie choroby zwyrodnieniowej. W ostatnich latach duże nadzieje wzbudza terapia komórkami macierzystymi, które mogą przyczyniać się do rzeczywistej odbudowy struktur stawowych i tym samym do zniesienia dolegliwości. Metoda jest jednak bardzo droga i nie każdy może sobie na nią pozwolić. Stosuje się więc farmakoterapię (leki przeciwbólowe lub przeciwzapalne, w zależności od fazy choroby i jej zaawansowania) oraz fizjoterapię.

Rehabilitacja jest niezwykle ważną częścią utrzymania sprawności i zatrzymania postępu choroby. W jej ramach wykonuje się regularnie ćwiczenia usprawniające i terapię manualną u doświadzconego fizjoterapeuty. Jedynie wspomagająco można sięgnąć po zabiegi fizykalne (krioterapia, lasery wysokoenergetyczne, terapia polem magnetycznym czy elektrostymulacje różnego rodzaju). Zabiegi nie powinny stanowić głównej metody leczniczej.

Ostatecznością jest operacja, zwykle artroskopia polegająca na mechanicznym oczyszczeniu stawu i przepłukaniu go roztworem soli fizjologicznej. Wszelkie metody zabiegowe powinny być jednak ostatecznością.

Domowe sposoby na zwyrodnienie stawu kolanowego

W warunkach domowych należy zadbać o redukcję masy ciała, odpowiednie nawodnienie organizmu oraz wdrożenie zdrowej i zbilansowanej diety. Powinna być bogata w wapń, witaminę D oraz białka, ponieważ to właśnie te składniki budują stawy. Każdego dnia warto wykonywać krótką gimnastykę w pełnym zakresie ruchomości stawów kolanowych – najlepiej aby zestaw ćwiczeń przepisał fizjoterapeuta. Gdy pojawi się ból stawów można zrobić ciepły lub zimny okład. Tradycyjną metodą dawnych lat są okłady z liści kapusty – wciąż wiele osób wskazuje na ich skuteczność.