Cieśń nadgarstka

Cieśń nadgarstka, zwana częściej zespołem cieśni nadgarstka, to dolegliwość związana z uciskiem na nerw pośrodkowy przebiegający przez kanał nadgarstka. Problem zalicza się do mononeuropatii kończyny górnej, zaś w klasyfikacji ICD-10 znajduje się pod oznaczeniem G56.0. Choć w dalszym ciągu wielu pacjentów decyduje się na zabieg odroczenia nerwu pośrodkowego, należy wiedzieć, że w wielu przypadkach można uzyskać zadowalający efekt postępowaniem zachowawczym. Wystarczy znaleźć doświadczonego fizjoterapeutę.

Czym jest kanał nadgarstka?

Kanałem nadgarstka zwiemy liczne struktury znajdujące się w obrębie dłoni, wśród których największe znaczenie mają: bruzda nadgarstka wraz z troczkiem zginaczy, czyli silnym pasmem łącznotkankowym przebiegającym między łokciową i promieniową wyniosłością nadgarstka. Troczek zginaczy zwie się zamiennie więzadłem poprzecznym nadgarstka. Można zatem podsumować, że kanał nadgarstka jest strukturą składającą się z kości nadgarstka i części dalszej troczka zginaczy.

Prawidłowe ciśnienie w kanale nadgarstka szacuje się na 14 mm Hg. Po przekroczeniu 30 mm Hg dochodzi do powstawania charakterystycznych objawów.

Jak powstaje zespół cieśni nadgarstka?

Przyczyną ostrej postaci zespołu cieśni nadgarstka najczęściej jest doznany uraz mechaniczny lub choroby naczyń krwionośnych w obrębie nadgarstka. W konsekwencji nagłego i przewlekłego ucisku na nerw pośrodkowy dochodzi do jego niedokrwienia. Może pojawić się obrzęk, który dodatkowo zmniejsza dostępną przestrzeń w kanale nadgarstka, utrudniając ślizg strukturom nerowowym.

Czynnikami ryzyka dolegliwości są:

• ciąża i płeć żeńska – kobiety aż 3-krotnie częściej zmagają się z zespołem cieśni nadgarstka
• cukrzyca, dna moczanowa, niedoczynność tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów i inne choroby o charakterze przewlekłym
• skręcenia, zwichnięcia lub złamania w obrębie kości i stawów nadgarstka
• częste narażenie kończyn górnych na wibracje, wstrząsy czy ucisk, dlatego problem występuje częściej m.in. u szwaczy, fryzjerów czy pisarzy

Oczywiście ucisk na nerw pośrodkowy może wystąpić u osoby także niespełniającej powyższych kryteriów ryzyka.

Jak objawia się zespół cieśni nadgarstka?

Objawy czuciowe pojawiają się typowo w obszarach unerwianych przez nerw pośrodkowy. Obserwuje się więc przede wszystkim drętwienie i mrowienie dłoni, a także zaburzenia czucia w obrębie kciuka, palca wskazującego oraz przyśrodkowej powierzchni palca środkowego. W opuszce kciuka może dodatkowo pojawić się niezdolność do wyraźnego odczuwania zimna i gorąca.

Ból (tępy lub piekący) pojawia się podczas dłuższego trzymania dłoni w wymuszonej pozycji, zwłaszcza gdy musi ona wytrzymywać obciążenie (np. trzymając w niej przez długi czas telefon komórkowy lub kierownicę samochodu). Innymi charakterystycznymi objawami są: opuchlizna dłoni, sztywność, promieniowanie po przedramieniu. Strzepywanie ręki może dawać chwilową ulgę.

Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka

Na samym początku warto sięgnąć po najprostsze rozwiązania – testy funkcjonalne, których jest mnóstwo. Wśród bardziej wiarygodnych znajdują się testy: Durkana, Phalena czy butelki. Może się jednak zdarzyć, że testy dadzą negatywny wynik pomimo rzeczywistej dolegliwości. Dlatego najskuteczniejszym i najpewniejszym sposobem jest wykonanie USG i RTG dłoni wraz z nadgarstkami.

Leczenie zespołu cieśni nadgarstka

Na początku należy zdecydować się na leczenie zachowawcze. Fizjoterapeuta dobierze optymalny plan terapeutyczny, który najczęściej składa się z następujących elementów:

• masaż poprzeczny i funkcyjny mięśni przedramienia oraz mięśni dłoni, zwłaszcza tych zlokalizowanych wokół kłębu kciuka
• mobilizacja stawów nadgarstka oraz stawu promieniowo-łokciowego dalszego
• suche igłowanie i terapia punktów spustowych celem maksymalnego rozluźnienia napiętych tkanek kanału nadgarstka
• terapia przeciwobrzękowa
• kinesiotaping o działaniu przeciwobrzękowym
• ćwiczenia

Pacjent otrzymuje zestaw ćwiczeń, które będzie musiał wykonywać codziennie w domu, a także zalecenia odnośnie dnia codziennego. Powinin uważać na postawę, zadbać o erogonomię w miejscu pracy i wykorzystywać naprzemiennie obie dłonie podczas pracy. Co 15 minut należy wykonać krótką przerwę, podczas której zaleca się ćwiczenia rozluźniające dłoni i całych kończyn gónych, jak również automasaże.

Operacja jest ostatecznością. Należy pamiętać, że przecięcie tkanek więzadłowych często usuwa jedynie objawy, a nie przyczyny problemu. Dlatego wcześniej zaleca się fizjoterapię, która jest niezbędna również po operacji.