Mając na myśli zdecydowanie najczęściej występujące urazy ortopedyczne, z pewnością wymienimy skręcenie stawu skokowego (a dokładniej: skręcenie stawu skokowo-goleniowego). Zazwyczaj w przebiegu tej kontuzji dochodzi do uszkodzenia ATFL (więzadło strzałkowo-skokowe przednie), ponieważ jest ono najsłabsze. Następne w kolejności jest CFL (więzadło piętowo-strzałkowe) i PTFL (skokowo-strzałkowe tylne). Rokowania nieco się pogarszają, jeśli podczas skręcenia dojdzie jednocześnie do uszkodzenia torebki stawowej lub powierzchni stawowych.
Spis treści
Mechanizm powstawania skręcenia stawu skokowego
Najczęściej do skręcenia stawu skokowo-goleniowego dochodzi podczas uprawiania sportu lub jakichkolwiek aktywności fizycznych, przy których doszło do obciążenia źle ustawionej stopy. Przykładem jest choćby obciążenie masą własnego ciała stopy ustawionej w inwersji. Innym sposobem jest zbyt gwałtowna lub nadmierna rotacja w stawie.
Objawy skręcenia stawu skokowego
Wyróżniamy 3 stopnie skręcenia stawu skokowego:
- I – bez uszkodzenia więzadeł, pojawia się niewielki ból i obrzęk, nie dochodzi jednak do niestabilności.
- II – z częściowym uszkodzeniem więzadeł, ból pojawia się podczas przenoszenia ciężaru ciała na urazową nogę. Towarzyszy temu obrzęk i niestabilność.
- III – z utratą integralności więzadeł, w związku z czym dochodzi do utraty funkcji i ruchomości w stawie. Pojawia się bardzo duży obrzęk, zaczerwienienie i silny ból.
Nie wolno mylić skręcenia ze zwichnięciem. Podczas zwichnięcia stawu skokowego dochodzi dodatkowo do utraty kontaktu między powierzchniami stawowymi tworzącymi ten staw.
Diagnostyka skręcenia stawu skokowego
W procesie diagnostycznym największe znaczenie ma USG stawu skokowego lub tomografia komputerowa tej okolicy. Wśród testów możliwych do wykonania bez zaawansowanych aparatur zalicza się test szuflady przedniej i tylnej.
Skręcenie stawu skokowego a rehabilitacja
Faza ostra trwa do 72 godzin od momentu urazu. W tym czasie stosujemy leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, zimne okłady oraz elewację, czyli uniesienie stopy powyżej poziomu serca, żeby usunąć obrzęk. Można zastosować przeciwobrzękową aplikację kinesiotapingu. Przez kolejnych 7 dni trwa faza podostra, podczas której fizjoterapeuta powinien:
- mobilizować tkanki miękkie,
- pracować nad aktywnym zgięciem i wyprostem w stopie,
- wprowadzać ćwiczenia propriocepcji i stabilizacyjne, w tym również jazdę na rowerku stacjonarnym,
- wprowadzać ćwiczenia z delikatnym obciążaniem,
- rozciągać mięśnie przy 30 stopniowym zgięciu w stawie kolanowym.
Na tym etapie bardzo ważna jest kontynuacja aktywnego, bezbolesnego ruchu w stawie skokowo-goleniowym oraz stretching mięśnia brzuchatego łydki, płaszczkowatego oraz mięśni strzałkowych. Metodami uzupełniającymi leczenie są: suche igłowanie, kinesiotaping, flossing czy różnego rodzaju masaże.
2-4 tygodnie od momentu urazu następuje tzw. faza kształtowania. Wzmacniamy mięśnie: piszczelowe, trójgłowy łydki, strzałkowe i stabilizujące miednicę. Można już wprowadzać też ćwiczenia wielopłaszczyznowe i na niestabilnym podłożu.
Miesiąc po urazie to czas, w którym fizjoterapia powinna przygotowywać pacjenta do powrotu do codziennej aktywności fizycznej i sportowej. Wprowadzamy więc stretching wielopłaszczyznowy, treningi interwałowe, funkcjonalne i plyometryczne, a także biegi z nagłą zmianą kierunku czy zatrzymaniem.
Rokowania
Warunkiem ostatecznego sukcesu leczenia fizjoterapeutycznego jest kontynuowanie ekscentrycznego programu oporowego, stretchingu oraz treningu stabilizacyjnego przez rok od momentu ukończenia podstawowej fazy rehabilitacji. Rokowania zależą w dużej mierze od zaangażowania pacjenta, jednak przy dobrze ustalonym planie terapeutycznym i motywacji pacjenta są bardzo dobre. Możliwy jest całkowity powrót do uprawianych dotychczas dziedzin sportu.
Wyżej przedstawiony plan rehabilitacji jest tylko umowny. Dobór metod i ramy czasowe zależą w dużym stopniu od rozległości i zaawansowania uszkodzenia, a także od wieku i stanu zdrowia pacjenta.
