Ostroga piętowa

Ostroga piętowa a rozcięgno podeszwowe

Choć oba pojęcia ściśle łączą się ze sobą, nie można stosować ich zamiennie. Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest bowiem przyczyną problemu pacjenta – odnosi się do nagłego i bardzo dokuczliwego bólu w okolicy pięty najczęściej wskutek zmian przeciążeniowo-zwyrodnieniowych, natomiast ostroga piętowa jest jedynie objawem radilogicznym zapalenia rozcięgna podeszwowego. Manifestuje się na obrazie RTG jako wyrostek / zgrubienie kości piętowej.

Przyczyny ostrogi piętowej

Rozcięgno podeszwowe to struktura anatomiczna lokalizująca się po podeszwowej stronie stopy i rozciągająca się od kości piętowej aż do palców. Pełni bardzo ważną rolę – amortyzuje wstrząsy podczas chodzenia oraz podtrzymuje prawidłowe wysklepienie stopy. Niestety, ze względu na swoją lokalizację i czynność jest narażona na często powtarzające się, silne bodźce, prowadzące do podrażnienia i stanu zapalnego w obrębie rozcięgna podeszwowego. Zwykle stan ten rozwija się bardzo powoli i jest konsekwencją miesięcy czy lat mikrourazów. Czynnikami ryzyka i aktywnościami, które przyczyniają się do zapalenia rozcięgna podeszwowego są:

• próby podniesienia lub przesunięcia bardzo ciężkich przedmiotów
• bieganie na długie dystanse
• długotrwały lub często powtarzający się ucisk na rozcięgno piętowe, np. podczas stania na drabinie, trzymania stopy na pedałach samochodowych lub noszenia zbyt ciasnego obuwia
• nadwaga i otyłość
• wieloletnie noszenie butów na bardzo wysokim obcasie
• cukrzyca
• choroby autoimmunologiczne, np. RZS
• ciąża
• praca stojąca

Wskutek stanu zapalnego dochodzi do zgrubienia i wreszcie skostnienia rozcięgna podeszwowego (tzw. entezofit) w miejscu jego przyczepu do guza piętowego. Zmiana ta nosi nazwę ostrogi piętowej.

Jak objawia się ostroga piętowa?

W ortopedii wyróżniamy 2 rodzaje ostrogi piętowej – górną i dolną. Górna postać umiejscawia się na górnej powierzchni kości piętowej i rośnie w kierunku ścięgna Achillesa. Natomiast postać dolna dotyczy podeszwowej części kości piętowej. Jest także częstsza i bardziej uciążliwa. Objawy ostrogi piętowej nasilają się podczas długotrwałego stania, chodzenia boso czy nadwyrężania stopy. Pojawiają się:

• tkliwość pięty na ucisk, w efekcie czego dyskomfort pojawia się podczas chodzenia w dopasowanych butach
• poranny ból pięty, który może pojawiać się również pod koniec dnia
• obrzęk okolicy pięty z towarzyszącym temu zaczerwienieniem

Ból może nasilać się również podczas wykonywania zgięcia grzbietowego palucha, ponieważ ruch ten prowadzi do rozciągnięcia rozcięgna podeszwowego.

Diagnostyka ostrogi piętowej

Aby zdiagnozować ostrogę piętową koniecznie należy wykonać badania obrazowe. RTG lub rezonans magnetyczny są konieczne aby ustalić rozpoznanie. Dzięki tym badaniom będzie można zaobserwować ewentualne złamania przeciążeniowe, torbiele, podrażnienia nerwów czy zmiany zwyrodnieniowe – są więc potrzebne także w różnicowaniu ostrogi piętowej.

Jak leczyć ostrogę piętową?

Podstawą w leczeniu jest fizjoterapia – postępowanie zachowawcze często przynosi oczekiwane rezultaty, o ile pacjent stosuje się do zaleceń specjalisty. Fizjoterapia obejmuje przede wszystkim rozciąganie i rozluźnianie rozcięgna podeszwowego wraz z całym ścięgnem Achillesa i mięśniem brzuchatym łydki, a także wzmacnianie mięśni podtrzymujących prawidłowe wysklepienie stopy. Ćwiczenia propriocepcji wplata się płynnie między ćwiczenia wzmacniające i rozciągające, przy czym wykorzystuje się do ich wykonania przyrządy równoważne takie jak piłka szwedzka lub dyski sensomotoryczne.

Można zastosować zabiegi fizykalne takie jak ultradźwięki czy fala uderzeniowa, których celem jest rozbicie zgrubiałych tkanek i działanie przeciwbólowe. Uzupełniająco warto sięgnąć po wkładki lub obuwie – każdorazowo dobiera się je indywidualnie na podstawie wykonanych pomiarów stopy pacjenta. Innymi możliwymi metodami uzupełniającymi leczenie podstawowe są: kinesiotaping, hydroterapia kończyn dolnych, suche igłowanie, maści przeciwzapalne aplikowane miejscowo.

Operacja ostrogi piętowej

W przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego lub przy obszerniejszych uszkodzeniach rozcięgna rekomenduje się leczenie operacyjne. Polega ono na usunięciu zgrubiałych, objętych procesem patologicznym fragmentów rozcięgna podeszwowego. Okres gojenia rozcięgna po zabiegu wynosi około 6 tygodni, po czym należy rozpocząć rehabilitację trwającą około 4-6 miesięcy.