Bruksizm

W dobie wszechobecnego stresu coraz częściej obserwuje się przypadki bruksizmu. Schorzenie to stanowi zespołową patologię narządu żucia wskutek mimowolnej i powtarzającej się aktywności mięśni żucia. Jak wiadomo – nasila je stres, choć to nie jedyny czynnik ryzyka. Poważną konsekwencją bruksizmu jest ścieranie się powierzchni zębowych, co prowadzi do licznych powikłań stomatologicznych.

Przyczyny bruksizmu

U podłoża bruksizmu centrycznego leży strach i stres, które wywołują nadmierne napięcie emocjonalne przekładające się na aktywność mięśniową. Chcąc uwolnić się od obciążenia bodźcem stresogennym narząd żucia wykonuje nieprawidłowe czynności ruchowe, nad czym pacjent nie panuje. Z kolei przyczyny bruksizmu ekscentrycznego nie są znane – objawy pojawiają się u pacjenta podczas snu. Etiologia bruksizmu jest bardzo złożona i nie do końca wyjaśniona.

Możliwymi organicznymi czynnikami ryzyka bruksizmu są:

• przebyte urazy głowy
• tężec
• wady zgryzu
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• padaczka z ogniskami zlokalizowanymi w obrębie płatów skroniowych
• zespoły otępienne
• zanik oliwkowo-mostowo-móżdżkowy
• krwotoki do móżdżku

Oczywiście zawsze należy zróżnicować bruksizm z innymi problemami zdrowotnymi, które mogą manifestować się w podobny sposób. Mowa przede wszystkim o tikach nerwowych, chorobie Huntingtona czy połowiczym kurczu twarzy. W badaniu klinicznym dodatkowo zwraca się uwagę na warunki zgryzowe, stan przyzębia oraz zębów, kondycję stawów skroniowo-żuchwowych oraz mięśni układu stomatognatycznego.

Jak objawia się bruksizm?

Charakterystycznym objawem bruksizmu (niezbędnym zresztą do jego rozpoznania) jest patologiczne starcie powierzchni zębów – zaciskanie zębów i zgrzytanie nimi. Wskutek nieodpowiedniego rozłożenia sił nacisku może dojść do destrukcji przyzębia, zwłaszcza u pacjentów starszych. W związku ze starciem szkliwa nierzadko diagnozuje się próchnicę, zapalenie miazgi, nadwrażliwość zębów. Niekiedy obserwuje się zaciskanie zębów bez jednoczesnego zgrzytania nimi (tzw. bruksizm centryczny).

Zmiany w uzębieniu obejmują pęknięcia szkliwa, ubytki klinowe i dolegliwości o charakterze zapalnym miazgi. Dochodzi do stopniowego odsłaniania szyjek zębowych, przemieszczania i chwiania się zębów. Ponadto miejsce ma maceracja i anemizacja śluzówki jamy ustnej w linii zgryzu.

Innymi objawami, które towarzyszą bruksizmowi są: bóle głowy, zaburzenia ruchomości i trzaski w stawach skroniowo-żuchwowych, zaburzenia wzroku i słuchu, szumy uszne czy parestezje i sztywność mięśni karku. Co ciekawe, przy wzmożonym napięciu mięśni żucia często obserwuje się wzmożone napięcie w okolicy mięśni dna miednicy.

Leczenie bruksizmu

W związku z wieloczynnikową etiologią do pacjenta z bruksizmem należy podejść w sposób kompleksowy. Rozpoczyna się od wizyty u stomatologa, który wykona higienizację zębów i pobierze wyciski łuków zębowych celem wykonania indywidualnych nakładek. Nakładki te należy nosić codziennie, także w nocy, zdejmując jedynie do jedzenia. Chronią one powierzchnie zębów przed starciem. Jednocześnie stomatolog usunie inne objawy bruksizmu, np. nadwrażliwość zębów czy stan zapalny miazgi.

Kolejnym krokiem jest wizyta u fizjoterapeuty. Będzie on pracować zarówno na stawach skroniowo-żuchwowych, stawach kręgosłupa szyjnego i całej obręczy barkowej, jak i na okolicznych tkankach miękkich. Pacjent musi się spodziewać, że praca z tkankami będzie odbywać się również wewnątrzustnie. Celem fizjoterapii jest poprawa mobilności stawów, usunięcie napięć, rozluźnienie przykurczonych mięśni i usunięcie bolesnych punktów spustowych. (Więcej informacji na ten temat znajduję się w zakładce: rehabilitacja stomatologiczna)

Na tym jednak nie koniec. Mając na uwadze szkodliwy wpływ stresu i napięć nerwowych na wystąpienie i przebieg bruksizmu, każdy pacjent powinien skonsultować się z psychoterapeutą. Prawdopodobnie potrzebnych będzie kilkanaście wizyt (lub więcej), jednak są one tego warte. Eliminują przyczynę problemu, a nie tylko objawy. Na wizytach pacjent uczy się również sposobów radzenia sobie ze stresem, w efekcie czego podczas stresujących sytuacji nie będzie zaciskał zębów.