Złamania kostek powstają najczęściej na drodze urazów pośrednich, w których zadziałały pionowe lub pionowo-rotacyjne siły na stopę ustawioną w pronacji lub supinacji. Konsekwencją jest rozciągnięcie i zerwanie więzadeł wraz z torebką stawową, a w bardziej zaawansowanych przypadkach – oderwanie więzadeł wraz z ich przyczepem kostnym, złamanie kostek goleni bądź zwichnięcie stawu skokowo-goleniowego.
Spis treści
Charakterystyka złamań kostki bocznej
W praktyce lekarskiej spotkać można złamania kostki bocznej takie jak:
- supinacyjno-addukcyjne – poprzeczne złamanie kostki bocznej, mogą temu towarzyszyć uszkodzenia więzadeł pobocznych strzałkowych lub dodatkowe złamanie kostki przyśrodkowej;
- supinacyjno-ewersyjne – skośne złamanie kostki bocznej, czemu może towarzyszyć uszkodzenie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego, złamanie tylnego brzegu kości piszczelowej lub przerwanie więzadła trójgraniastego;
- pronacyjno-abdukcyjne – złamaniu kostki bocznej może towarzyszyć uszkodzenie więzadła trójgraniastego, piszczeli lub kostki przyśrodkowej;
- pronacyjno-rotacyjne – złamaniu kostki bocznej może towarzyszyć przerwanie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego, przerwanie błony międzykostnej, spiralne złamanie strzałki lub tylnego brzegu piszczeli;
Aż 75% wszystkich powyższych złamań wynika jednak z mechanizmu supinacyjno-addukcyjnego lub supinacyjno-ewersyjnego.
Do grona specyficznych uszkodzeń związanych ze złamaniem kostki bocznej zaliczamy takie jak:
- złamanie Cottona – inaczej: trójkostkowe, ponieważ w jego przebiegu dochodzi do złamania kostki bocznej, przyśrodkowej i tylnej krawędzi piszczeli;
- złamanie Potta – złamanie kostki przyśrodkowej i bocznej z jednoczesnym rozerwaniem więzozrostu piszczelowo-strzałkowego i bocznym podwichnięciem kości skokowej;
- uszkodzenie Maisonneuve – wysokie złamanie strzałki z całkowitym przerwaniem więzadeł w stawie skokowo-goleniowym oraz błony międzykostnej. Może pojawić się też izolowane uszkodzenie więzadeł;
Złamania kostki bocznej są częste. Może do nich dojść na wiele sposobów – podczas upadku, wypadku komunikacyjnego, uprawiania sportu. Szczególnie narażeni są pacjenci z osteoporozą i niską gęstością tkanki kostnej.
Objawy złamania kostki bocznej
Objawami wskazującymi na złamanie kostki bocznej są: ból, zaczerwienienie, krwiak, obrzęk, wzrost ciepłoty skóry w miejscu złamania. Oczywiście tutaj bardzo ważna jest diagnostyka różnicowa, dzięki której nie pomylimy złamania kostki bocznej z innymi urazami, które mogą objawiać się podobnie. Są nimi choćby skręcenie stawu skokowego, izolowane uszkodzenie więzadeł lub zwichnięcie ścięgien mięśni strzałkowych.
Diagnostyka złamania kostki bocznej
Najskuteczniejszym i najbardziej dostępnym badaniem diagnozującym złamania różnego rodzaju jest tradycyjnie RTG. Jeśli jednak pojawiają się jakiekolwiek podejrzenia, że mogło dojść do uszkodzenia więzadeł czy innych struktur miękkich, rekomenduje się wykonanie MRI.
Jak leczyć złamanie kostki bocznej?
Jak w przypadku wszystkich innych rodzajów złamań – konieczne jest czasowe unieruchomienie w ortezie, aby zapewnić odłamom kostnym idealne warunku do zrostu. W tym czasie nie należy zapominać o elewacji kończyny dolnej i ćwiczeniach odległych części ciała, aby nie doszło do zakrzepów. Unieruchomienie utrzymuje się 4-6 tygodni. Po tym czasie ortezę należy zdjąć, a kość ponownie prześwietlić za pomocą RTG. Jeśli zrost kostny zostanie potwierdzony przez ortopedę, przystępujemy do rehabilitacji.
W związku z unieruchomieniem doszło do zesztywnienia stawów, dlatego podstawowym celem fizjoterapeuty będzie przywrócenie właściwej ruchomości we wszystkich stawach kończyny dolnej. Skutecznymi metodami są: PIR, stretching, masaż funkcyjny, suche igłowanie, terapia punktów spustowych, terapia manualna w kontekście trakcji i mobilizacji stawowych. Następnie dąży się do przywrócenia propriocepcji, siły mięśniowej i równowagi. Za pomocą odpowiednio dobieranych ćwiczeń nie tylko wzmacniamy mięśnie i dbamy o to, aby pacjent szybko wrócił do pełnej sprawności, ale również dążymy do profilaktyki ponownych urazów w przyszłości.
