Naderwane ścięgno Achillesa to bardzo częsta kontuzja sportowa, ale i związana ze znacznym, nagłym obciążeniem tej struktury podczas wykonywania czynności codziennych. Zapewne każdy słyszał o ścięgnie Achillesa – to niezwykle wytrzymałe pasmo ścięgniste znajdujące się w tylnej części goleni, będące w rzeczywistości przyczepem mięśnia brzuchatego łydki i płaszczkowatego. Kończy się na guzie piętowym. Ze względu na lokalizację i funkcję jest niezwykle narażone na urazy.
Spis treści
Naderwanie ścięgna Achillesa – jak do tego dochodzi?
Aby zrozumieć, w jaki sposób dochodzi do naderwania ścięgna Achillesa, najpierw poznajmy jego funkcję. Umożliwia on m.in. stawanie na palcach, zginanie podeszwowe stopy i utrzymanie stabilnej postawy. Bierze udział podczas chodzenia, biegania, skakania, pozwala wstać z krzesła, na którym siedzimy. Intensywnie napina się podczas każdej czynności, w którą zaangażowany jest mięsień trójgłowy łydki.
Do zerwania ścięgna Achillesa najczęściej dochodzi u mężczyzn pomiędzy trzecią a czwartą dekadą życia. Wyróżnia się 3 główne mechanizmy powstawania tego urazu:
- klasyczny – duże i gwałtowne obciążenie ścięgna w bardzo krótki czasie, co ma miejsce np. gdy sportowiec odpycha się od stabilnego punktu, jednocześnie zginając podeszwowo stopę i prostując staw kolanowy, ewentualnie gdy sportowiec ląduje z wyskoku i stara się ustabilizować pozycję przez zatrzymanie ciała, co generuje duże napięcie ścięgna Achillesa
- obciążeniowy – nagłe zgięcie grzbietowe stopy przy jednoczesnym maksymalnym jej obciążeniu. Ścięgno Achillesa znajduje się wówczas w całkowitym rozciągnięciu, więc gdy zadziała w tym momencie mocna siła obciążająca, bardzo łatwo o naderwanie jego włókien
- związany z gwałtownym zgięciem grzbietowym stopy – co ma miejsce choćby podczas lądowania na przodostopiu z większych wysokości
Oczywiście wszystkie te mechanizmy odnoszą się do działania pośredniego. Nie pomijajmy znaczenia działań bezpośrednich, np. podczas bezpośredniego uderzenia w ścięgno Achillesa przy wypadku komunikacyjnym.
Czy naderwane ścięgno Achillesa boli?
Biorąc pod uwagę strukturę ścięgna (składa się głównie z włókien kolagenowych) i jego funkcję (stanowi przedłużenie mięśni), naderwanie ścięgna Achillesa przypomina naderwanie mięśnia. Powoduje więc silne dolegliwości bólowe, które wręcz uniemożliwiają chodzenie. Ostremu bólowi i ograniczeniu ruchomości stopy (zwłaszcza w kierunku zgięcia grzbietowego) towarzyszy opuchlizna i zaczerwienienie wskutek toczącego się stanu zapalnego. Naderwaniu uległa tylko część włókien ścięgna, co odróżnia omawiany uraz od całkowitego zerwania ścięgna Achillesa.
Najczęstszym miejscem zerwania ścięgna jest wysokość 5 – 6 cm od przyczepu struktury do guza piętowego. Wiąże się to bezpośrednio z faktem, że właśnie ta część ścięgna Achillesa posiada słabsze unaczynienie od pozostałych odcinków – dochodzą tutaj najcieńsze gałązki naczyń krwionośnych, w związku z czym odżywienie tego fragmentu jest mniejsze niż pozostałych.
Diagnostyka naderwania ścięgna Achillesa
Do wystawienia trafnej diagnozy zazwyczaj wystarczy wykonanie USG ścięgna Achillesa. Jeśli jest to zbyt bolesne dla pacjenta można zdecydować się na inne badanie obrazowe, np. tomgorafię komputerową. USG jest jednak szybsze, prostsze i tańsze. Nie jest potrzebne również skierowanie.
Naderwane ścięgno Achillesa – leczenie
Jako że nie doszło do całkowitego zerwania ścięgna Achillesa, zwykle nie ma konieczności leczenia operacyjnego. Oczywiście wszystko zależy jeszcze od tego, ile dokładnie włókien zostało zerwanych i w jakim stopniu aktywny jest pacjent. Leczenie zachowawcze obejmuje unieruchomienie ścięgna Achillesa na około 6 tygodni w specjalnej ortezie, dzięki czemu ścięgno Achillesa zachowuje odpowiednie ustawienie do zrostu i regeneracji. W tym czasie pacjent powinien zostać przeszkolony z zasad ergonomicznego i bezpiecznego poruszania się przy pomocy kuli ortopedycznej.
Po zdjęciu unieruchomienia wdraża się rehabilitację. Łączy ona terapię manualną (praca na stawach stopy, zwłaszcza skokowo-goleniowym, a także na stawie kolanowym) z elementami pracy na tkankach miękkich (suche igłowanie, masaże funkcyjne i powięziowe, klawiterapia) oraz ćwiczeniami. Celem jest nie tylko przywrócenie pełnego zakresu ruchomości w stawach, ale i wzmocnienie i uelastycznienie zarówno okolicznych mięśni, jak i samego ścięgna Achillesa. Ćwiczenia muszą zawierać elementy propriocepcji, a ostatnim etapem rehabilitacji jest włączenie ćwiczeń na niestabilnym i nierównym podłożu.
Uzupełniająco coraz częściej stosuje się leczenie osoczem bogatopłytkowym. W naderwane struktury lekarz wstrzykuje osocze z czynnikami wzrostu pozyskane z własnej krwi pacjenta (po uprzednim jej odwirowaniu).
